Sarajewo

Panorama Sarajewa

Sarajewo
Herb Sarajewa Flaga Sarajewa
Panorama Sarajewa, Ratusz w Sarajewie, Baščaršija, Ferhadija džamija w Sarajewie, Katedra Serca Jezusowego w Sarajewie, Sobór Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sarajewie
Państwo	Bośnia i Hercegowina
Terytorium	Federacja Bośni i Hercegowiny
Burmistrz	Alija Behmen
Powierzchnia	141,5 km²
Położenie	43° 51' N 18° 22' E
Wysokość	500-900 m n.p.m.
Ludność (2009) • liczba ludności • gęstość	ok. 305 tys. 2.157 os./km²
Nr kierunkowy	(+387) 33
Kod pocztowy	71000
Podział miasta	4 gminy (općina): Centar, Novi Grad, Novo Sarajevo, Stari Grad
Miasta partnerskie	Ankara Baku Barcelona Budapeszt Budva Bursa Calgary Coventry Dayton Ferrara Friedrichshafen Innsbruck Stambuł Kuwejt Magdeburg Neapol Prato Serre Chevalier Sztokholm Tianjin Tilimsan Trypolis Wenecja Wolfsburg Zagrzeb
Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny Sarajewo
Położenie na mapie
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Hasło Sarajevo w Wikisłowniku
Strona internetowa miasta

Sarajewo (bośn. Sarajevo, serb. Сарајево, tur. Saraybosna) – stolica Bośni i Hercegowiny zamieszkana przez 305 tys. osób (2009). Założone w 1462 r. przez Turków Osmańskich. W 1914 r. miejsce zabójstwa arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. W 1984 r. odbyły się tu Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Silnie zniszczone w rezultacie działań wojennych 1992-1995, ma obecnie 4 gminy (općina): Centar, Novi Grad, Novo Sarajevo, Stari Grad – w części chorwacko-muzułmańskiej. Osobno liczone jest Wschodnie Sarajewo (ok. 100 tys. mieszkańców), część Republiki Serbskiej.

Geografia

Sarajewo leży w centralnym punkcie Bośni i Hercegowiny. Zajmuje powierzchnię 142 km². Przepływa przez nie rzeka Miljacka. W pobliżu dzielnicy Ilidża znajduje się malownicze źródło rzeki Bośnia (Vrelo Bosne). Miasto położone jest na wysokości 500 m n.p.m., w kotlinie pomiędzy pięcioma górami pasma Alp Dynarskich: Bjelašnica (2067 m), Igman (1502 m), Jahorina (1913 m), Trebevic (1627 m), Treskavica (2088 m). Duża część miasta położona jest na stromych stokach, co wpływa na zabudowę i układ ulic. W okolicznych górach (Bjelašnica, Igman, Jahorina) czynne są ośrodki narciarskie.

Historia

Okolice dzisiejszego Sarajewa zamieszkane były już w czasach prehistorycznych. W Butmir, obecnie przedmieściu Sarajewa, w latach 1893-1896 odsłonięto ślady osad z okresu neolitycznego sprzed ok. 4500 lat. Tereny te były również zamieszkane w czasach rzymskich (rzymska osada na terenie dzielnicy Ilidża).

W średniowieczu w miejscu dzisiejszego Sarajewa istniała osada Vrhbosna. Nowożytne Sarajewo założone zostało w 1462 r. i znacznie rozbudowane przez pierwszego Ottomańskiego władcę Bośni Isa-beg Isakovića. W okresie panowania tureckiego Sarajewo było centrum administracyjno-politycznym Bośni ottomańskiej. W 1697 r., po spaleniu miasta przez wojska austriackie, stolicę przeniesiono do Trawnika.

W 1878 r. Bośnia została zajęta przez Austro-Węgry. Pod rządami austriackimi Sarajewo zmodernizowano i znacznie rozbudowano.

26 czerwca 1914 r. w Sarajewie serbski nacjonalista, Gavrilo Princip, dokonał zamachu na austriackiego następcę tronu, arcyksięcia Ferdynanda. Wydarzenie to spowodowało wybuch I wojny światowej.

Po I wojnie światowej, w Królestwie Serbów, Chorwatów i Słoweńców miasto było stolicą prowincji – Drińskiej banowiny.

Po II wojnie światowej Sarajewo zostało stolicą republiki Bośni i Hercegowiny. Rozwinęło się w ważne centrum handlowo-przemysłowe. Szczyt rozkwitu przypadł na lata osiemdziesiąte. W 1984 r. w Sarajewie odbyły się zimowe igrzyska olimpijskie.

Podczas wojny w Bośni, po rozpadzie Jugosławii, miasto było oblegane przez Bośniackich Serbów. Oblężenie rozpoczęło się 6 kwietnia 1992 r. i trwało do końca października 1995. Podczas oblężenia miasto było cały czas ostrzeliwane z otaczających gór, odcięte od dostaw wody i prądu, a żywność dostarczano nieregularnie. Zginęło ponad 10 500 osób, praktycznie wszystkie budynki zostały zniszczone lub uszkodzone. O walkach i związanych z nimi tragicznych dla mieszkańców skutkach opowiadają m.in. film dokumentalny Miss Sarajevo (1995), dramat wojenny Aleja snajperów (1997) i dramat społeczny Grbavica (2005). Powstała także piosenka "Miss Sarajevo", opowiadająca o tragedii w tym mieście, autorstwa U2 i Luciano Pavarotti.

Od zakończenia wojny i zawarcia w listopadzie 1995 r. układu z Dayton, Sarajewo jest odbudowywane, głównie przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej. Ślady wojny są jednak cały czas wyraźne, a tereny położone bezpośrednio wokół miasta są wciąż zaminowane.

Serbskie Sarajewo

Pod nazwą Wschodnie Sarajewo funkcjonują cztery dawne serbskie podsarajewskie miejscowości połączone w jeden organizm administracyjny po Układzie z Dayton, który przyznał właściwe Sarajewo w całości Federacji Bośni i Hercegowiny.

Znani ludzie związani z Sarajewem

• Ivo Andrić, pisarz
• Goran Bregović, kompozytor, gitarzysta
• Asim Ferhatović, piłkarz
• Alija Izetbegović, polityk bośniacki
• Emir Kusturica, reżyser filmowy
• Radovan Karadžić, dowódca sił serbskich, zbrodniarz wojeny
• Izet Sarajlić, poeta
• Danis Tanović, reżyser filmowy
• Nenad Veličković, pisarz
• Tomo Miličević, gitarzysta, członek amerykańskiego zespołu rockowego 30 seconds to Mars
• Semir Štilić, piłkarz Lecha Poznań

Zobacz też

• Stare Miasto (Sarajewo)
• Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1984
• Muzeum Narodowe Bośni i Hercegowiny
• Tramwaje w Sarajewie
• Stara Synagoga w Sarajewie
• Synagoga w Sarajewie
• Baščaršija, Ferhadija (ulica), Sarači
• Ars Aevi
• Sarajewo (stacja kolejowa)
• Sobór Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sarajewie
• Katedra Serca Jezusowego w Sarajewie
• Cmentarz żydowski
• Begova džamija w Sarajewie
• Meczet Hadž w Sarajewie
• Medresa Seldžukija
• Przekorny dom
• Ratusz w Sarajewie
• cmentarz Alifakovac
• Park Vraca

Linki zewnętrzne

• Sarajewo – oficjalna strona internetowa
• Sarajewo – informator miejski
• Sarajewo – informacja turystyczna
• Port lotniczy w Sarajewie
• Zdjęcia z Sarajewa