Czaszka
Czaszka (łac. cranium) – struktura kostna lub chrzęstna, która służy jako szkielet głowy. Stanowi naturalną osłonę mózgu i innych narządów znajdujących się w głowie.
Wzrost czaszki człowieka trwa nie tylko podczas życia płodowego, ale także przez 6 następnych lat. Możliwości wzrostu szybko jednak maleją, szczególnie po skostnieniu łączno-tkankowych ciemiączek.
Powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki (basis cranii interna) dzieli się na trzy parzyste doły:
U człowieka i naczelnych czaszka składa się z:
- mózgoczaszki (łac. neurocranium, cranium), która styka się jakąkolwiek powierzchnią z mózgowiem. Ma kształt puszki, w której rozróżnia się część górną – sklepienie czaszki – (łac. calvaria), część dolną – podstawę czaszki – (łac. basis crani) oraz 4 ściany: przednią, tylną i dwie boczne,
- twarzoczaszki (łac. viscerocranium), zwanej też trzewioczaszką (łac. splanchnocranium);
Spis treści |
[edytuj] Mózgoczaszka (Neurocranium)
Stanowi przede wszystkim ochronę mózgowia, składa się z:
- kości czołowej (os frontale)
- kości skroniowych (ossa temporalia)
- kości ciemieniowych (ossa parietalia)
- kości potylicznej (os occipitale)
- kości klinowej (os sphenoidale)
- kości sitowej (os ethmoidale)
Poszczególne kości mózgoczaszki połączone są szwami, które stanowią stałe i nieruchome połączenie. Niektóre kości czaszki połączone są ze sobą chrząstkozrostami (łac. synchondroses), które z wiekiem kostnieją.
[edytuj] Twarzoczaszka (dawniej: trzewioczaszka; splanchnocranium)
Chroni narządy zmysłów: wzroku, węchu i smaku, otacza początkowe odcinki dróg oddechowych i pokarmowych, składa się z:
- dwóch kości nosowych (os nasale)
- dwóch kości łzowych (os lacrimale)
- dwóch małżowin nosowych dolnych (concha nasalis inferior)
- lemiesza (vomer)
- dwóch szczęk (maxilla)
- żuchwy (mandibula)
- dwóch kości podniebiennych (os palatinum)
- dwóch kości jarzmowych (ossa zygomaticus)
- kości gnykowej (os hyoideum)
Ruchomymi elementami twarzoczaszki człowieka są nieparzyste kości: żuchwa (łac. mandibula), w której umieszczone są zęby oraz kość gnykowa (łac. os hyoideum) nie mająca połączenia z innymi kośćmi czaszki.
[edytuj] Ważniejsze otwory i szczeliny w podstawie czaszki
| Otwór, szczelina | Położenie | Zawartość |
|---|---|---|
| blaszka sitowa | kość sitowa | nn. węchowe (I) |
| kanał wzrokowy | skrzydło mniejsze kości klinowej | n. wzrokowy (II), t. oczna |
| szczelina oczodołowa górna | pomiędzy skrzydłem większym i mniejszym kości klinowej | nn. okoruchowy (III), bloczkowy (IV), odwodzący (VI), oczny (V-1) |
| otwór okrągły | skrzydło większe kości klinowej | n. szczękowy (V-2) |
| otwór owalny | skrzydło większe kości klinowej | n. żuchwowy, splot żylny otworu owalnego |
| otwór poszarpany | pomiędzy kością klinową a częścią skalistą kości skroniowej | drobne naczynia żylne (wypusty) i tętnicze opony twardej |
| kanał tętnicy szyjnej | część skalista kości skroniowej | t. szyjna wewnętrzna |
| otwór słuchowy wewnętrzny | część skalista kości skroniowej | nn. twarzowy (VII), przedsionkowo- ślimakowy (VIII), t. błędnika |
| otwór szyjny | pomiędzy kością potyliczną a częścią skalistą kości skroniowej | nn. językowo-gardłowy (IX), błędny (X), dodatkowy (XI), ż. szyjna wewnętrzna |
| kanał nerwu podjęzykowego | kość potyliczna | n. podjęzykowy (XII) |
| otwór wielki | kość potyliczna | rdzeń kręgowy, n. dodatkowy (XI), tt. kręgowe |
[edytuj] Zróżnicowanie
Czaszki ludzi znacznie różnią się w zależności od rasy, płci, wieku oraz charakteryzują się dużą zmiennością indywidualną.
[edytuj] Zobacz też
- dymorfizm płciowy w budowie czaszki u ludzi
|
