Knoop (snelheid)

De knoop is een eenheid van snelheid die veel gebruikt wordt in de zeevaart en in de gemotoriseerde luchtvaart. Eén knoop is één zeemijl per uur. Eén zeemijl is gedefinieerd als precies 1852 meter. Een knoop is dus een snelheid van 1,852 km/h of 0,514 44... m/s.

Het is onjuist te spreken van 'knopen per uur' als snelheidsaanduiding, omdat de tijdseenheid al in de eenheid zit. De eenheid "knopen per uur" zou een versnelling of vertraging aanduiden, deze wordt echter nooit gebruikt.

In de luchtvaart is Engels de voertaal en spreekt men dus van knot (uitgesproken als nott).

Herkomst

Vroeger werd op zeilschepen de snelheid gemeten door een houtblok of plankje, "log" genaamd, aan een lijn overboord te gooien. Het log bleef tamelijk onbeweeglijk in het water liggen terwijl de boot doorvoer en de lijn afrolde. Door te meten hoeveel lijn in een bepaalde tijd afgerold werd kon de snelheid van het schip bepaald worden. Aanvankelijk werd de lijn apart opgemeten, later werden er op regelmatige afstand knopen in gelegd zodat de afgerolde lengte eenvoudiger bepaald kon worden. Uiteindelijk werd de afstand van de knopen genormaliseerd op 47 voet en 3 inches, wat met een standaard 'glas' (zandloper) van 28 seconden rechtstreeks de snelheid in knopen gaf. De telgegevens werden gerapporteerd aan de bootsman die ze noteerde in het logboek. De stuurman kon dan met deze gegevens navigeren.

In de meteorologie worden windsnelheden van tropische cyclonen uitgedrukt in knopen. Dit geldt zowel voor de doorstaande winden als de windstoten. Ook de koerssnelheid van een tropische cycloon wordt in knopen uitgedrukt. De windsnelheid van de doorstaande wind en van de windstoten worden dan op vijf knopen afgerond. Uitgedrukt in km/uur lijkt het dan of de snelheid niet is afgerond (bijvoorbeeld: 80 knopen = 148 km/h), terwijl dat getal (148) dan toch voor een reeds afgerond getal staat.