From Wikipedia, the free encyclopedia
The Bashkir language (башҡорт теле başqort tele, pronounced [bɑʃqort tɪlɪ] (
listen)) is a Turkic language, and is the language of the Bashkirs. It is co-official with Russian in the Republic of Bashkortostan.
[edit] Speakers
Speakers of the Bashkir language mostly live in the Russian republic of Bashkortostan. Many speakers also live in Chelyabinsk, Orenburg, Sverdlovsk, Samara and Kurgan Oblasts, Khanty-Mansi Autonomous Okrug—Yugra, Tatarstan and Udmurtia. Minor Bashkir minority groups also live in Kazakhstan.
[edit] Alphabet and dialects
The modern Bashkir language is part of the Kipchak group of Turkic languages. Today the language has three dialects: Eastern, Southern and North-western. Bashkirs formerly used the Chagatay language as a written language. In the late 19th century it was replaced with a regional variety of Turki, a literary Turkic language, which was in use until 1923.
Both Chagatay and Turki were written in a variant of the Arabic script.
In 1923, a writing system based on the Arabic script was specifically created for the Bashkir language. At the same time, a Bashkir literary language was created, moving away from the older written Turkic influences. At first, it used a modified Arabic alphabet. In 1930 it was replaced with a Latin-based alphabet, which was in turn replaced with an adapted Cyrillic alphabet in the winter of 1938.
The alphabet used by Bashkir is based on the Cyrillic alphabet, with the addition of the following letters: Ә ә [æ], Ө ө [œ], Ү ү [y], Ғ ғ [ɣ], Ҡ ҡ [q], Ң ң [ŋ], Ҙ ҙ [ð], Ҫ ҫ [θ], Һ һ [h].
Bashkir alphabet (Башҡорт әлифбаһы)
| Аа (а) |
[a] |
| Бб (бэ) |
[b] |
| Вв (вэ) |
[w], [v] in loanwords |
| Гг (гэ) |
[ɡ] |
| Ғғ (ғы) |
[ɣ] |
| Дд (дэ) |
[d] |
| Ҙҙ (ҙ) |
[ð] |
| Ее (йе) |
[e], [je] |
| Ёё (йо) |
[jo] |
| Жж (жэ) |
[ʒ] |
| Зз (зэ) |
[z] |
| Ии (и) |
[i] |
| Йй (ҡыҫҡа и) |
[j] |
| Кк (ка) |
[k] |
|
| Ҡҡ (ҡы) |
[q] |
| Лл (эль) |
[l] |
| Мм (эм) |
[m] |
| Нн (эн) |
[n] |
| Ңң (эң) |
[ŋ] |
| Оо (о) |
[ụ][clarification needed] |
| Өө (ө) |
[ỵ][clarification needed] |
| Пп (пэ) |
[p] |
| Рр (эр) |
[r] |
| Сс (эс) |
[s] |
| Ҫҫ (ҫэ) |
[θ] |
| Тт (тэ) |
[t] |
| Уу (у) |
[u] |
| Үү (ү) |
[y] |
|
| Фф (эф) |
[f] |
| Хх (ха) |
[x] |
| Һһ (һа) |
[h] |
| Цц (цэ) |
[ts] |
| Чч (чэ) |
[tʃ] |
| Шш (ша) |
[ʃ] |
| Щщ (ща) |
[ɕ] |
| Ъъ (ҡатылыҡ билдәһе) |
[ʔ] |
| Ыы (ы) |
[ɯ] |
| Ьь (йомшаҡлыҡ билдәһе) |
[ʲ] |
| Ээ (э) |
[e] |
| Әә (ә) |
[æ] |
| Юю (йу) |
[ju] |
| Яя (йа) |
[ja] |
|
[edit] Consonants
Like with most Turkic languages, Bashkir is an agglutinative language.
[edit] Grammar
[edit] Declension of Nouns
|
Case |
father |
mother |
child |
dog |
cat |
| Singular |
Nominative |
ата |
әсәй |
бала |
эт |
бесәй |
| Genitive |
атаның |
әсәиҙең |
баланың |
эттең |
бесәйҙең |
| Dative |
атаға |
әсәйгә |
балаға |
эткә |
бесәйгә |
| Accusative |
атаны |
әсәйҙе |
баланы |
этте |
бесәйҙе |
| Locative |
атала |
әсәйҙә |
балала |
эттә |
бесәйҙә |
| Ablative |
атанан |
әсәйҙән |
баланан |
эттән |
бесәйҙән |
| Plural |
Nominative |
аталар |
әсәйҙәр |
балалар |
эттәр |
бесәйҙәр |
| Genitive |
аталарҙың |
әсәйҙәрҙең |
балаларҙың |
эттәрҙең |
бесәйҙәрҙең |
| Dative |
аталарға |
әсәйҙәргә |
балаларға |
эттәргә |
бесәйҙәргә |
| Accusative |
аталарҙы |
әсәйҙәрҙе |
балаларҙы |
эттәрҙе |
бесәйҙәрҙе |
| Locative |
аталарҙа |
әсәйҙәрҙә |
балаларҙа |
эттәрҙә |
бесәйҙәрҙә |
| Ablative |
аталарҙан |
әсәйҙәрҙән |
балаларҙан |
эттәрҙән |
бесәйҙәрҙән |
[edit] Declension of Pronouns
| Interrogative Pronouns |
Personal Pronouns |
| Case |
Who |
What |
Singular |
Plural |
| 1st |
you (thou) |
he,she,it |
we |
you |
they |
| Nominative |
кем |
нимә |
мин |
һин |
ул |
беҙ |
һеҙ |
улар |
| Genitive |
кемдең |
нимәнең |
минең |
һинең |
уның |
беҙҙең |
һеҙҙең |
уларҙың |
| Dative |
кемгә |
нимәгә |
миңә |
һиңә |
уға |
беҙгә |
һеҙгә |
уларға |
| Accusative |
кемде |
нимәне |
мине |
һине |
уны |
беҙҙе |
һеҙҙе |
уларҙы |
| Locative |
кемдә |
нимәлә |
миндә |
һиндә |
унда |
беҙҙә |
һеҙҙә |
уларҙа |
| Ablative |
кемдән |
нимәнән |
минән |
һинән |
унан |
беҙҙән |
һеҙҙән |
уларҙан |
| Demonstrative Pronouns |
| Case |
Singular |
Plural |
| "this" |
"that" |
"these" |
"those" |
| Nominative |
был |
ошо |
шул |
теге |
былар |
ошолар |
шулар |
тегелөр |
| Genitive |
бының |
ошоноң |
шуның |
тегенең |
быларҙың |
ошоларҙың |
шуларҙың |
тегеләрҙең |
| Dative |
быға |
ошоға |
шуға |
тегегә |
быларға |
ошоларға |
шуларға |
тегеләргә |
| Accusative |
быны |
ошоно |
шуны |
тегене |
быларҙы |
ошоларҙы |
шуларҙы |
тегеләрҙе |
| Locative |
бында |
ошонда |
шунда |
тегендә |
быларҙа |
ошоларҙа |
шуларҙа |
тегеләрҙә |
| Ablative |
бынан |
ошонан |
шунан |
тегенән |
быларҙан |
ошоларҙан |
шуларҙан |
тегеләрҙән |
[edit] References
- ^ Lewis, M. Paul (ed.) (2009). "Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition". SIL International. http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=bak.
[edit] Further reading
[edit] External links
