Ыам ыйын 14

Ыам ыйын 14 диэн Григориан халандаарыгар сыл 134-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 135-c күнэ). Сыл бүтүө 231 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• Грузия Грузия — Тамароба (Тамара ыраахтааҕыны ахтар күн)
• Израиль Израиль — Тутулуга суох буолуу күнэ
• Ираан Ираан — Табаҕы утарар фетва күнэ
• Либерия Либерия — Интеграция күнэ. Эбэтэр Наассыйа сомоҕолоһуутун күнэ диэн ааттанар. Америкаттан кэлэн олохсуйбут кулуттар сыдьааннарын уонна төрүт олохтоох дьон сыһыаннарын тупсарыыга туһуланар. 1960 сылтан бэлиэтэнэр.
• Малави Малави — Гастингс Камузу Банда күнэ. 1964-1994 сылларга дойдуну салайбыта, 1966 сылтан дойду бастакы бэрэсидьиэнэ.
• Пилипиин Пилипиин — Конституция күнэ

Түбэлтэлэр

• 1097 — Сөлдьүүк туурактар баһылаан олорор Никея куораттарын Бастакы кириэстээх бохуот кэмигэр христианнар төгүрүктээбиттэр.
• 1607 — Ааҥгылыйаттан сылдьар дьон Амыарыкаҕа бастакы кириэппэстэрин билиҥҥи Вирджиния ыстаат сиригэр төрүттэбиттэр уонна Джеймс Форта (кириэппэһэ) диэн ааттаабыттар. Кэлин бу сэлиэнньэ Джеймстаун куорат буолбута.
• 1692 — Бүөтүр I уонна Преображенскай полка гренадердара кыттыылаах тутуллубут Арассыыйа бастакы байыаннай хараабыла ууга киллэриллибит.
• 1743 — Саха сирин бойобуодата буола сылдьыбыт Дмитрий Павлуцкай чукчалары хам баттыы сылдьан кыргыһыыга өлбүт.
• 1811 — Парагвай тутулуга суох буолбут.
• 1796 — Британия эмчитэ Эдуард Дженнер аан бастакынан хара уоспа утары быһыы оҥорбут. Бастакы быһыы ынах уоспатыттан оҥоһуллубута, онон эмп аата латыынныы variola vaccinia диэн ааттаммыта (vacсa — латыынныы ынах), ол ынах тириитэ билигин да түмэлгэ көрдөрүүгэ турар.
• 1900 — Парижка Иккис Олимпиада саҕаламмыт.
• 1920 — РСФСР бырабыыталыстыбата Уһук Илин өрөспүүбүлүкэтин билиммит. Бу өрөспүүбүлүкэ киинэ Верхнеудинскай куорат этэ (билигин Улан-Удэ).
• 1922 — Башкирия киинэ Стерлитамактан Уфа куоракка көһөрүллүбүт.
• 1940 — Аан дойду иккис сэриитэ: Роттердамы ньиэмэстэр буомбалаабыттар (Нидерланд), 900-чэ киһи өлбүт, куорат былыргы киинэ урусхалламмыт.
• 1948 — Израиль тутулуга суох судаарыстыба буолбут, быстах кэмнээҕи бырабыыталыстыба төрүттэммит. Дэкилэрээссийэ тахсаатын кытта аттыгар сытар арааб дойдулара саба түспүттэрэ.
• 1954 — Гаага куоракка ХНТ-га киирэр дойдулар «Сэбилэниилээх иирсээн кэмигэр култуура сыаннастарын көмүскүүр Гаагатааҕы конвенция» ылыммыттар.
• 1955 — ССРС, Албания, Болгария, Венгрия, ГДР, Польша, Румыния уонна Чехословакия Варшава сөбүлэҥэр илии баттаабыттар.
• 1971 — Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ график худуоһунньук Валериан Васильевка анаммыт.
• 1972 — Литваҕа Каунас куоракка Роман Каланта диэн эдэр киһи дойдутун оккупациялааһыны утаран бэйэтин уматыммыт.
• 1976 — Саха АССР Миниистирдэрин сэбиэтэ өрөспүүбүлүкэҕэ олорор көс олохтоох ыаллары биир сиргэ олохсутары түмүктүүр миэрэлэр тустарынан уураах таһаарбыт.
• 1993
  • Литва, Словения уонна Эстония Европа Сэбиэтин чилиэннэрэ буолбуттар.
  • Тутулуга суох судаарыстыбалар холбоһуктара (Содружество Независимых Государств, СНГ) диэн экэниэмикэ сойууһа үөскээбит.

Төрөөбүттэр

• 1927 — Сунтаар Элгээйитигэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ытык Субэтин 2000—2008 сылларга бэрэстээтэлэ, уруккута тыа хаһаайыстыбатын миниистирдии сылдьыбыт Николай Шадринов
• 1956 — Чурапчы Хайахсытыгар Тарас Тарасов — Өр кэмҥэ Саха араадьыйатын салайбыт суруналыыс. Кэлин Тускул диэн аатынан халлааны билгэлииринэн биллэр.
• 1969 — Кейт Бланшетт, Австралияттан төрүттээх артыыс, икки «Оскар», үс «Көмүс глобус» лауреаттара.
• 1984 — Марк Цукерберг, программист, Facebook түмэт-ситими олохтообут уонна бас билэр киһи.

Өлбүттэр

• 1998 — Фрэнк Синатра (1915 с.т.), АХШ ырыаһыта, артыыс уонна шоумен.
• 2004 — Үөһээ Бүлүү Оҥхойуттан төрүттээх Симон Федотов (01.04.1939 төр.) — Арассыыйа Федерациятын үтүөлээх артыыһа.