Bingsèl
| Bingsèl | |
|---|---|
 | |
| Rèncèan | |
| Panthana | Sistem urin (id)  Sistem endokrin (id)  |
| Arkanan | Nefron (id) |
| Identifikadoreak | |
| Latinez | ren |
| MeSH | A05.810.453 |
| TA | A08.1.01.001 |
| FMA | Cèṭa'an:FMA |
| Terminologia anatomikoa |
Bingsèl; Bingsèlan; otabâ Sèl-bingsèlan (Bâlândhâ: nier) iyâ rèya organ arakèdhân kennengngan paghâbâyânna kemmè (urin) sè kateddhiân sacara mayèng (ros-terrosan). Ngalèbâdhi kemmè, 80% produk bhungkasân ḍâri metabolisme èpakalowar ḍâri bhâdhân amarghâ bingsèl. Bingsèl alakon ḍâlem pangorobhân aèng bân bujâ kaḍhik sè ngelola volume angsel ḍâri car-ancar èkstrasèluler, sè abhânto kaènḍhâ'ân asam-basa ḍâlem raghâ. Bètara 1—1,5 liter kemmè èkaghâbây rè-saarèna. Bingsèl ngasèlaghi kèya rènin, sè alakon ḍâlem règulasi tekanan ḍârâ, eritropoietin, sè maoḍi' pangghâbâyânna eritrosit, nga-aktif-aghi vitamin D, bân sarobâna. Okoran bingsèl iyâ rèya abètara 12 x 6 x 4 cm.
Bingsèlan akennengngan è panṭa buḍina rongkang tabu', è buḍina peritoneum. Bâng-saèbâng bingsèl ngaollè suplai ḍârâna ḍâri artèri renalis bân maghili ḍârâna kalowar ngalèbâdhi vèna rènalis. Bâng-saèbâng bingsèl maghili kemmèna ngalèbâdhi ureter ka kanṭong kemmè (Inḍonèsia: kandung kemih).
Fisiologi bingsèl iyâ arèya pangabru sè molangè parkara fungsi bingsèl, ḍhinèng nefrologi iyâ arowa cangkana pangabru sè abhânta parkara kamohèlan (kadokterran) sè ka'ḍimma nanèngè panalèktèghân bân panambhâ'ân panyakè' bingsèl. Panyakè' bingsèl sè la omom antara laèn iyâ rèya sindrom nèfritik bân nèfrotik, kista bingsèl, bârâna bingsèl sè la bâru', infèksi aloran kemmè, nefrolitiasis (bâtoghinèngan), bân obstruksi aloran kemmè.[1] Tumor bingsèlan sè palèng segghut nyèngghâttè orèng dhibâsa iyâ rèya karsinoma sèl bingsèl. Prosedur sè èolok mènangka nèfrèktomi (pangangka'an bingsèl) èlakonè bâjâna bingsèl la ècapo' bi' tumor rajâ otabâ kista.
Fungsi bingsèl èdhungngeng kalabân cara ngokor santa'na filtrasi glomerulus (pamèsaan è bhâdhân Malpighi) — mon santa'na noron, artèna bingsèl ta' ajhâlânaghi fungsi filtrasi-na bân produk ḍâri mètabolik sè toksik (marosak) nompo' ḍâlem bhâdhân. Kalamon fungsi bingsèl sè noron, dialisis otabâ transplantasi bingsèl kennèng èlakonè.
Ètimologi
[beccè' | beccè' sombher]Oca' "bingsèl" arobâaghi bhâsa Madhurâ, sè kennèng aghântèè oca' Madhurâ ḍâri serrebbhân Bhâlândhâ iyâ rowa ennir otabâ ginjal è ḍâlem bhâsa Malaju.
Pabeddhârân
[beccè' | beccè' sombher]Beddhârra bingsèl (nefrogenesis) kateddhiân ngalèbâdhi ḍhâg-onḍhâg prosès, bân sabbhân onḍhâg anḍi' jennès bingsèl sè bhidhâ. Bâḍâ tello' onḍhâg sè abhidhâaghi iyâ rowa pronefros (pronephros), mèsonefros (mesonephros), bân mètanefros (metanephros).[2] Pronefros iyâ arèya bujuddhâ bingsèl sè ḍâ'-ngaḍâ', Sabâtara mètanefros iyâ rèya bujuddhâ sè palèng beddhâr bân alalakon salanjhângnga oḍi'. Bingsèl beddhâr ḍâri jhâringan mèsodèrmal intermèdier.
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Cotran, RS S.; Kumar, Vinay; Fausto, Nelson; Robbins, Stanley L.; Abbas, Abul K. (2005). Robbins and Cotran pathologic basis of disease. St. Louis, MO: Elsevier Saunders. ISBN 0-7216-0187-1.
- ↑ Māra Pilmane (2006). Embriologi Medis. Rīga: Universitas Stradiņš Riga. hlm. 335. ISBN 9984788024.